Chuẩn bị đủ giấy tờ, bình tĩnh làm thủ tục, có mặt tại cửa lên máy bay đúng giờ... sẽ giúp bạn không bỡ ngỡ khi lần đầu di chuyển bằng đường hàng không.
Đặt chỗ, mua vé
Hành khách có thể đặt chỗ qua các văn phòng bán vé, đại lý bán vé, qua trang thông tin điện tử của các hãng hàng không hoặc phần mềm đặt chỗ cho các thiết bị di động.
Hành khách cần trả tiền và lấy vé trước thời điểm hết hạn (time limit) để tránh việc đặt chỗ bị hủy.
Lưu ý để tránh bị lừa đảo trong việc đặt chỗ, mua vé
Hành khách nên đặt chỗ, mua vé tại các văn phòng bán vé, đại lý chính thức của hãng hàng không hoặc sử dụng trang thông tin điện tử của hãng hàng không để mua vé trực tuyến.
Danh sách của các văn phòng bán vé, đại lý chính thức được công bố trên trang thông tin điện tử của các hãng hãng hàng không. Hành khách có thể kiểm tra thông tin về đại lý của hãng hàng không qua Trung tâm hỗ trợ khách hàng (call center) của các hãng hàng không.
Mỗi vé của hành khách đều có một mã số đặt chỗ. Hành khách có thể dùng mã số này để kiểm tra tình trạng đặt chỗ và xuất vé của mình bằng cách truy cập trang thông tin điện tử hoặc gọi điện thoại cho Trung tâm hỗ trợ khách hàng của hãng hàng không.
Điều kiện của vé
Có nhiều loại vé với các mức giá khác nhau để hành khách lựa chọn, với mỗi loại vé đều có các điều kiện sử dụng nhất định. Khi mua vé, ngoài việc kiểm tra các thông tin trên vé như họ tên, hành trình, ngày giờ khởi hành, hành khách nên nghiên cứu kỹ điều kiện của vé (có được thay đổi chuyến bay, họ tên … hay không? Nếu được, phải trả thêm tiền hay không? Việc hoàn vé thế nào?...).
Điều lệ vận chuyển của các hãng hàng không
Điều lệ vận chuyển là bộ phận cấu thành hợp đồng vận chuyển giữa hãng hàng không và hành khách. Điều lệ vận chuyển có các nội dung liên quan đến quyền lợi, nghĩa vụ của hành khách và hãng hàng không và được đăng tải trên trang thông tin điện tử của hãng hàng không. Hành khách cần nghiên cứu Điều lệ vận chuyển khi quyết định sử dụng dịch vụ của hãng hàng không.
Giấy tờ đi tàu bay
Hành khách phải có giấy tờ nhân thân còn giá trị sử dụng khi đi tàu bay. Đối với các chuyến bay quốc tế, hành khách cần phải có hộ chiếu (passport), thị thực (visa) và các giấy tờ khác theo yêu cầu của nhà chức trách của quốc gia xuất phát, trung chuyển và nơi đến.
Đối với các chuyến bay nội địa, hành khách có thể sử dụng các các giấy tờ sau đây: Hộ chiếu hoặc giấy thông hành, chứng minh nhân dân, thẻ Căn cước công dân; giấy chứng minh, chứng nhận của các lực lượng vũ trang; thẻ Đại biểu Quốc hội; thẻ Đảng viên; thẻ Nhà báo; giấy phép lái xe ô tô, mô tô; giấy xác nhận nhân thân do công an phường, xã nơi thường trú hoặc tạm trú xác nhận, giấy khai sinh (đối với hành khách dưới 14 tuổi), giấy chứng sinh (đối với hành khách dưới một tháng tuổi)…
Hành khách có thể tham khảo quy định chi tiết về giấy tờ nhân thân tại Thông tư số 01/2016/TT-BGTVT ngày 01/02/2016 của Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải quy định chi tiết Chương trình an ninh hàng không dân dụng Việt Nam và kiểm soát chất lượng an ninh hàng không dân dụng (Thông tư 01) được đăng tải tại Cổng thông tin điện tử của Bộ Giao thông vận tải (www.mt.gov.vn) hoặc của Cục Hàng không Việt Nam (www.caa.gov.vn).
Các phương thức làm thủ tục hàng không
Các hãng hàng không đang làm thủ tục hàng không cho hành khách theo 3 hình thức: Thủ tục truyền thống tại quầy làm thủ tục (check-in counter), quầy tự làm thủ tục (kiosk check-in) tại cảng hàng không và thủ tục trực tuyến của các hãng hàng không (web check-in, mobile check-in).
Hành khách nên sử dụng các hình thức làm thủ tục web check-in, mobile check-in và kiosk check-in khi làm thủ tục hàng không nhằm tiết kiệm thời gian làm thủ tục tại Cảng hàng không. Các thông tin trợ giúp hành khách khi thực hiện các hình thức làm thủ tục này được đăng tải tại các trang thông tin điện tử của các hãng hàng không.
Đối với các chuyến bay nội địa, hành khách đã làm thủ tục hàng không thông qua các hình thức web check-in, mobile check-in và kiosk check-in sẽ nhận được một thẻ lên tàu (điện tử hoặc giấy). Hành khách sử dụng thẻ này để thực hiện thủ tục kiểm tra an ninh hàng không và lên tàu bay mà không cần làm thêm thủ tục tại quầy thủ tục hàng không (check-in counter) đối với hành khách không có hành lý ký gửi. Hành khách có hành lý ký gửi sẽ thực hiện thủ tục gửi hành lý tại quầy làm thủ tục.
Thời gian mở quầy làm thủ tục hàng không (check-in)
- Chuyến bay quốc tế: Thời gian mở quầy là 03 giờ trước giờ cất cánh dự kiến.
- Chuyến bay nội địa: Thời gian mở quầy là 02 giờ trước giờ cất cánh dự kiến.
- Thời gian đóng quầy làm thủ tục hàng không
- Chuyến bay quốc tế: Thời gian đóng quầy là 50 phút trước giờ cất cánh dự kiến.
- Chuyến bay nội địa: Thời gian đóng quầy là 40 phút trước giờ cất cánh dự kiến.
Quầy thủ tục sẽ đóng theo thời hạn nêu trên không phụ thuộc vào thời điểm đó hành khách đã có mặt ở nhà ga hay chưa, đã kịp làm thủ tục hay không. Do vậy, để tránh việc không được chấp nhận vận chuyển do không kịp làm thủ tục, hành khách cần lưu ý thu xếp thời gian để có mặt tại quầy làm thủ tục trước thời hạn đóng quầy nêu trên. Trong trường hợp đã sát giờ đóng quầy mà hành khách vẫn chưa tiếp cận được đến quầy làm thủ tục, hành khách cần kịp thời thông báo cho nhân viên hàng không để được hỗ trợ.
Hành lý xách tay
Các hãng hàng không có các quy định khác nhau về kích cỡ, trọng lượng và số lượng hành lý xách tay được phép mang lên tàu bay.
Hành khách cần tham khảo các quy định về hành lý xách tay tại trang thông tin điện tử của các hãng hàng không hoặc liên hệ với hãng hàng không để biết thông tin này trước khi khởi hành.
Trường hợp hành lý xách tay của hành khách quá quy định về kích thước và trọng lượng sẽ bị từ chối mang lên khoang máy bay mà phải gửi xuống khoang hàng máy bay, và tùy theo quy định của một số hãng hàng không, hành khách có thể phải đóng tiền ký gửi cho số hành lý xách tay phải ký gửi này.
Hành khách không được để các đồ vật, vật phẩm sau đây trong người, hành lý xách tay, cụ thể: Chất nổ, vật liệu nổ (bom, mìn, lựu đạn, vật liệu nổ, các loại pháo…); vũ khí, công cụ hỗ trợ; các chất dễ cháy (các loại chất khí, chất lỏng, chất rắn dễ cháy…); các vật dụng thông thường có thể sử dụng làm hung khí tấn công đe dọa (các loại dao, kéo, các vật dụng sắc nhọn…); vật dụng, đồ chơi mô phỏng giống vũ khí; các loại gậy thể thao, chân đế máy ảnh, gậy hoặc cán ô có đầu nhọn bịt kim loại…).
Hành khách đi chuyến bay quốc tế cần lưu ý về giới hạn về dung tích chai, lọ, bình chứa chất lỏng (nước, chất đặc sánh, dung dịch xịt) trong hành lý xách tay không quá 100 ml, tổng khối lượng chất lỏng mà mỗi hành khách được mang theo là 01 lít. Không áp dụng giới hạn này cho các chất lỏng là thuốc chữa bệnh cho người bệnh, sữa, thức ăn cho trẻ em với một số điều kiện cụ thể.
Hành khách đi các chuyến bay nội địa không bị hạn chế về việc mang chất lỏng như các chuyến bay quốc tế, tuy nhiên, cần lưu ý về việc mang các loại rượu, chất lỏng có cồn (nồng độ cồn từ 24% đến 70%: mỗi người không được mang quá 5 lít đựng trong bình đựng không quá 5 lít; nồng độ trên 70%: không được mang).
Đối với các loại hàng có mùi (nước mắm, sầu riêng…), các hãng hàng không không chấp nhận vận chuyển trong hành lý xách tay.
Hành khách nên tham khảo quy định chi tiết, cụ thể về chất lỏng, các đồ vật, vật phẩm hạn chế, cấm mang theo người và hành lý xách tay tại Thông tư 01 và quy định của Cục Hàng không Việt Nam tại trang thông tin điện tử của Cục Hàng không Việt Nam (www.caa.gov.vn).
Hành lý ký gửi
Hành khách đi tàu bay nên liên hệ với hãng hàng không để tìm hiểu kích thước, trọng lượng, số lượng kiện hành lý ký gửi được phép vận chuyển và số tiền phải trả cho hành lý ký gửi hoặc hành lý quá cước.
Hành khách cần lưu ý không được để các đồ vật, vật phẩm sau đây trong hành lý ký gửi, cụ thể: Chất nổ, vật liệu nổ (bom, mìn, lựu đạn, vật liệu nổ, các loại pháo…), đạn (trừ trường hợp mang theo để sử dụng cho cá nhân và có quy định cụ thể), các chất dễ cháy (các loại chất khí, chất lỏng, chất rắn dễ cháy…).
Đối với hành lý ký gửi, hành khách không bị hạn chế về việc mang chất lỏng như đối với hành lý xách tay, tuy nhiên, cần lưu ý về việc mang các loại rượu, chất lỏng có cồn (nồng độ cồn từ 24% đến 70%: mỗi người không được mang quá 5 lít đựng trong bình đựng không quá 5 lít; nồng độ trên 70%: không được mang).
Hành khách nên tham khảo quy định cụ thể về chất lỏng, các đồ vật, vật phẩm hạn chế, cấm trong hành lý ký gửi tại Thông tư 01 và quy định của Cục Hàng không Việt Nam tại trang thông tin điện tử của Cục Hàng không Việt Nam (www.caa.gov.vn).
Đối với các loại hàng tươi sống, dễ hư hỏng, hàng có mùi, các hãng hàng không có quy định riêng về hạn chế vận chuyển và trong trường hợp được chấp nhận vận chuyển phải có điều kiện về đóng gói, số lượng và phụ thuộc vào loại tàu bay. Hành khách nên liên hệ với hãng hàng không trong trường hợp có nhu cầu vận chuyển các loại hàng này.
Ví dụ: Đối với Vietnam Airlines, mỗi hành khách được phép mang tối đa 03 lít hoặc 03kg nước mắm, được đóng vào chai nhựa và dán kỹ, các chai được bỏ vào thùng xốp phải được đóng chắc chắn đảm bảo không bị dập vỡ trong quá trình vận chuyển. Trong khi Jetstar Pacific Airlines cho phép mang tối đa 05 lít, mỗi chai không quá 01 lít với điều kiện đóng gói tương tự.
Yêu cầu đối với việc làm thủ tục hành lý ký gửi
Hành lý ký gửi của cá nhân hành khách nào phải được chính cá nhân đó làm thủ tục (trừ một số trường hợp đặc biệt nêu tại Thông tư 01). Trong trường hợp nhân viên kiểm soát an ninh hàng không kiểm tra thấy có dấu hiệu nghi vấn, hành lý ký gửi có thể được yêu cầu kiểm tra trực quan với sự có mặt của hành khách là chủ sở hữu hành lý.
Lưu ý về thủ tục xuất cảnh
Đối với chuyến bay quốc tế, hành khách sẽ phải làm thủ tục xuất cảnh sau khi làm thủ tục hàng không.
Hành khách nên lưu ý về thời hạn hiệu lực của hộ chiếu (Passport), đối với một số nước, hộ chiếu phải còn hiệu lực tối thiểu 6 tháng mới được chấp thuận khi làm thủ tục nhập cảnh. Về thị thực (visa), một số nước không những yêu cầu phải có thị thực nhập cảnh mà còn yêu cầu thị thực quá cảnh (transit visa).
Lưu ý về khai báo Hải quan
Theo quy định của pháp luật Việt Nam, hành khách khi xuất cảnh, nhập cảnh qua các cửa khẩu quốc tế của Việt Nam bằng hộ chiếu mang theo ngoại tệ tiền mặt, đồng Việt Nam tiền mặt trên mức quy định là 15.000.000VNĐ hoặc ngoại tệ trên 5000USD hoặc các ngoại tệ khác có giá trị tương đương phải khai báo Hải quan cửa khẩu.
Hành khách có thể tham khảo cụ thể tại Thông tư số 15/2011/TT-NHNN ngày 12/8/2011 quy định mang ngoại tệ tiền mặt, đồng Việt Nam tiền mặt của cá nhân khi xuất cảnh, nhập cảnh được đăng tải tại Trang thông tin điện tử của Hải quan Việt Nam (www.customs.gov.vn).
Hành khách nên tìm hiểu kỹ thông tin quy định về việc mang các đồ vật, vật phẩm vào các quốc gia hành khách sẽ đến (một số quốc gia cấm không được mang thực phẩm, thực vật … khi nhập cảnh).
Thủ tục soi chiếu an ninh hàng không
Sau khi thực hiện xong thủ tục hàng không, hành khách sẽ phải đến khu vực kiểm soát an ninh và phải tuân thủ mọi hướng dẫn, yêu cầu của nhân viên kiểm soát an ninh hàng không, chấp hành quy trình soi chiếu an ninh hàng không đối với người và hành lý xách tay.
Xuất trình giấy tờ
Hành khách phải xuất trình giấy tờ về nhân thân còn giá trị sử dụng và thẻ lên tàu bay (bằng giấy hoặc trên thiết bị điện tử như điện thoại, máy tính…) của mình để nhân viên kiểm soát an ninh hàng không kiểm tra.
Quy trình soi chiếu an ninh hàng không
Thứ nhất: nhân viên kiểm soát an ninh hàng không sẽ yêu cầu hành khách cởi bỏ áo khoác, mũ, giầy, dép, thắt lưng, vật dụng cá nhân (tùy vào cấp độ an ninh hàng không tại các cảng hàng không), và các đồ vật khác mang theo người; đặt các đồ vật, chất lỏng, thiết bị điện tử vào khay đưa qua máy soi tia X trước khi đi qua cổng từ.
Thứ hai: hành khách đi qua cổng từ, nếu cổng từ báo động thì hành khách sẽ được nhân viên kiểm soát an ninh hàng không kiểm tra bằng thiết bị phát hiện kim loại cầm tay và kiểm tra trực quan.
Hành khách từ chối soi chiếu an ninh hàng không sẽ bị từ chối vận chuyển.
Trong trường hợp có nghi ngờ, hành khách có thể được yêu cầu kiểm tra trực quan hành khách, hành lý xách tay tại điểm kiểm tra an ninh hàng không hoặc tại phòng kiểm soát an ninh.
Việc kiểm tra an ninh hàng không đối với hành khách khuyết tật, bệnh nhân sử dụng xe đẩy, cáng cứu thương, có gắn các thiết bị phụ trợ y tế trên người được thực hiện bằng trực quan hoặc các biện pháp thích hợp khác tại nơi phù hợp.
Lưu ý hành khách về bảo đảm an ninh hàng không
Hành khách phải chấp hành quy định về an toàn hàng không, an ninh hàng không, trật tự công cộng tại cảng hàng không, sân bay, trên tàu bay.
Hành khách có các hành vi như tung tin, cung cấp thông tin sai có thể uy hiếp an ninh, an toàn hàng không (hoang báo có bom, mìn, khủng bố…), quậy phá, gây rối trật tự công cộng, trộm cắp hay phá hoại tài sản của tổ chức, cá nhân trong địa bàn cảng hàng không và trên tàu bay, sử dụng giấy tờ giả để đi tàu bay … sẽ bị xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật và đối mặt với việc bị cấm vận chuyển bằng đường hàng không có thời hạn hoặc vĩnh viễn.
Hành khách ưu tiên
Tại các cảng hàng không, thông thường có các quầy làm thủ tục cho các đối ưu tiên và các đối tượng này cũng được ưu tiên trong việc làm thủ tục soi chiếu an ninh với cửa ra tàu bay được bố trí các khu vực riêng. Các hành khách này bao gồm: người có công với Cách mạng, Bà mẹ Việt Nam anh hùng, hành khách hạng thương gia, khách Skyboss, khách quan trọng (VIP/CIP) và hành khách tham gia chương trình khách hàng thường xuyên (Frequent Flyer Programme).
Hành khách có thể tìm hiểu thêm thông tin về đối tượng khách ưu tiên qua trang thông tin điện tử của các hãng hàng không và Pháp lệnh quy định danh hiệu vinh dự Nhà nước “Bà mẹ Việt Nam anh hùng”, Pháp lệnh ưu đãi người có công với cách mạng. Nội dung các Pháp lệnh này được đăng tải tại Cổng thông tin điện tử của Bộ Tư pháp (www.moj.gov.vn)./.
